Praktische aanwijzingen voor assertief gedrag
Wie zonder voorbereiding of begeleiding in de praktijk assertiever wil worden, kan van een koude kermis thuiskomen. Mensen zijn vaak helemaal niet zo gecharmeerd van assertiviteit. Zeker wanneer die assertieve reactie van iemand komt die zich normaal netjes gedeisd houdt. In dit artikel zal ik dan ook bespreken hoe je assertiviteit kunt oefenen met behulp van praktische voorbeelden en tips. Op die manier ben je beter voorbereid, zodat je kans van slagen groter is.
Zoals ik in een eerder artikel over sociale vaardigheden al uitgelegd heb, is het van belang om de hiervolgende aanwijzingen voor assertief gedrag niet te zien als onfeilbare regels die je strikt moet volgen. De voorbeelden dienen als uitleg bij een breder principe en er is dus variatie mogelijk. Omdat communicatie zoveel verschillende vormen kent, is het belangrijk dat je spontaan blijft en je reacties kan aanpassen op de situatie.
Drie regels voor assertief gedrag
Hoe kun je nu op een assertieve manier voor je belangen opkomen? De belangrijkste regel hierbij is dat je zo feitelijk mogelijk beschrijft wat je belangen zijn. Dit betekent dat je direct, respectvol en specifiek moet zijn.
Direct zijn is voor veel mensen moeilijk. In een training hoorde ik ooit iemand zeggen: “Zou je misschien als het je zo uitkomt, wellicht eens kunnen nadenken over de afwas?” Duidelijk niet direct! Die excuses zijn niet nodig. Je hebt namelijk het volste recht om voor je belangen op te komen. Daarnaast wordt je boodschap minder duidelijk door de verkleinwoordjes. De ander kan er uit opmaken dat het allemaal niet zo belangrijk voor je is en zal daarom wellicht je vraag negeren. Zeg dus duidelijk: “Ik zou graag willen dat jij de afwas voortaan doet.”
Respectvol betekent dat je de ander niet onnodig beledigt of beschuldigt. In bovenstaand voorbeeld had je bijvoorbeeld ook kunnen zeggen: “Ik vind dat de huishoudelijke taken oneerlijk verdeeld zijn en daarom wil ik dat jij de afwas voortaan doet.” De ander kan dit opvatten als een beschuldiging aan zijn adres, omdat je lijkt te zeggen dat hij oneerlijk is. Het is beter om te zeggen: “Ik zou het prettig vinden als we allebei even vaak de afwas doen.”
Specifiek betekent dat je alleen die onderdelen behandelt die belangrijk voor je zijn. Dus niet: “Ik vind dat we de huishoudelijke taken beter moeten verdelen”, als het alleen maar gaat over de afwas. Hoewel dit logisch lijkt, wordt dit in de praktijk vaak onvoldoende gedaan. Een mooi voorbeeld is de partner die vraagt: “Houd je nog wel van me?” terwijl er bedoeld wordt: “Ik wil dat je de afwas wat vaker doet.”
Wanneer je het verzoek zo verwoordt, zal de ander het sneller opvatten als een feitelijk verzoek en niet als een persoonlijke aanval. Daarom is het ook belangrijk dat je gevoelens en overtuigingen presenteert als zodanig. Het zijn jouw gevoelens en overtuigingen. Zeg dus niet: “Jij stelt je altijd zo agressief op”, maar “Ik voel me aangevallen wanneer je zo tegen me praat.” Op deze manier leg je de schuld minder duidelijk bij de ander.
Bovendien heeft het als voordeel dat er weinig discussie over mogelijk is. Iemand kan moeilijk volhouden dat je iets niet voelt. Het is om diezelfde reden ook goed om niet in te gaan op de motivatie voor een bepaald gedrag. Als je zegt: “ Je doet de afwas nooit omdat je liever met je luie reet op de bank ligt” kun je er de donder op zeggen dat de ander vooral ingaat op het feit dat je hem als lui beoordeelt. Merk overigens op dat “nooit” ook geen feitelijk beschrijving is omdat hij vast ooit wel eens de afwas heeft gedaan.
Nee zeggen
Mensen die assertiever willen worden, hebben er vaak ook moeite mee om “nee” te zeggen. Hierbij is het belangrijk om onderscheid te maken tussen twee verschillende groepen. Allereerst zijn er mensen met wie je geen band hebt. Bijvoorbeeld verkopers op straat. Hier kun je zonder meer “nee” tegen zeggen. Het is belangrijk om je te beseffen dat het niet nodig is om een reden te geven. Sterker nog, het is beter van niet. Als je zegt: “Ik ben niet geïnteresseerd” heeft de verkoper niets om op in te haken. Als je echter zegt: “Ik heb al een krant.” Kan hij nog inbrengen dat zijn krant een goede aanvulling is of beter is dan de andere krant. Gewoon nee zeggen is hier dus de beste oplossing.
Anders is het als je nee moet zeggen tegen iemand waar je wel een band mee hebt. Dan is het vaak niet voldoende om alleen maar nee te zeggen. Je moet dan juist wel argumenten geven. Hierbij is het belangrijk dat je bovenstaande regels volgt over direct zijn, respect tonen en specifiek zijn. Op die manier ziet de ander dat je goede redenen hebt en dat je hem of haar niet wilt tegenwerken. Verder is het van belang dat je de gevoelens van de ander erkent en dat je hier wat meer woorden aan besteedt. Stel dat je partner vraagt om mee te gaan naar het theater, terwijl jij liever thuis blijft. Het is dan handig om te zeggen dat je haar initiatief op prijs stelt en dat je de situatie vervelend vindt. Dat maakt de weigering minder hard en versoepelt de communicatie.
Naast wat je zegt, is ook belangrijk hoe je het zegt. Uit onderzoek blijkt dat een vastberaden houding het best werkt. Dus op een kalme manier te werk gaan. Dit betekent dat je op een normaal tempo, zonder je al te druk te maken, zegt waar het op staat. Pas als je duidelijk merkt dat mensen je niet serieus nemen, wordt het tijd om wat sterker te communiceren door bijvoorbeeld nadruk te leggen op je woorden door luider te spreken.
Zoals je hebt gezien, is het theoretisch niet heel erg moeilijk om assertief te reageren. In veel gevallen is het zelfs zo dat mensen diep van binnen wel weten hoe ze het best te werk moeten gaan. Toch lukt het mensen vaak niet om deze principes in de praktijk toe te passen. Dit komt vaak doordat ze bang zijn voor de consequenties. In het volgende artikel zal ik bespreken hoe je daar mee om kunt gaan, zodat je daadwerkelijk resultaat zult gaan zien van deze artikelen.
Neem een assertiviteitstraining en reken af met subassertief gedrag
De IVPP organiseert geregeld training waarin je leert om assertiever te worden. Daarbij leer je onder andere:
- Hoe je ‘nee’ kunt zeggen tegen verzoeken waar je niet mee wilt instemmen
- Hoe je iemand op een vriendelijk manier benadert om hem een verzoek te doen
- De manier om jezelf voor te bereiden om een verzoek te doen
- De grondrechten waar een assertief persoon zich aan houdt
- Oefeningen om je sociale vaardigheden snel te verbeteren
- En nog veel meer
Uiteindelijk voel je je beter in je vel na een assertiviteitstraining en leidt dit tot meer geluk.
Uit onderzoek blijkt dat gedragstraining, het oefenen met assertief gedrag, verreweg het belangrijkste bestandsdeel is van elke assertiviteitstraining. In een training of in een coaching is dit goed te bereiken. Met een van onze coachingstrajecten helpen wij je ermee dit goed te oefenen. Brouteers zijn professionals met een rebels randje en altijd op zoek naar goud. Lees verder als jij meer weten over wie we zijn of hoe we werken. Heb je vragen? Neem dan contact met ons op!
