Een onvermijdelijk aspect van het leven is dat we zowel plezierige als moeilijke ervaringen meemaken. Doorgaans hebben we weinig moeite met de plezierige situaties. Moeilijke ervaringen daarentegen zorgen meestal voor meer problemen. Dit komt in eerste instantie niet door de situatie of de ervaring an sich, maar door onze houding ten op zichte van deze situatie of ervaring. Hoewel plezierige en onplezierige sitauties beide onvermijdelijk zijn in het leven, verhouden we ons geheel anders t.o.v. deze twee: we hanteren vaker acceptatie bij plezierige ervaringen en verzet tegen vervelende of moeilijke ervaringen. Op de lange termijn creëert dit een bepaald type relatie tot ervaringen. De volgende metafoor kan helpen om dit te verduidelijken.
De onwelkome gast
Stel je voor, iemand staat voor je voordeur, belt aan en vraagt of hij naar binnen mag komen. De persoon is in een positieve bui, lacht en heeft het duidelijk naar z’n zin. Dit lijkt jou wel gezellig en je nodigt de persoon dan ook uit om binnen te komen. Het wordt een fijne middag. Een week later staat dezelfde persoon weer voor de deur, weer goed gemutst en met een positieve uitstraling. Natuurlijk is hij wederom welkom. Er onstaat langzaam een vriendschappelijke relatie. Regelmatig staat de persoon voor de deur, en na enige tijd laat je hem zonder tijwfel meer binnnen. Hij is welkom.
Op een bepaalde dag gaat deurbel weer, je opent de deur, maar deze keer staat er een heel andere persoon voor de deur. Hij heeft duidelijk een negatievere, zwaardere uitstraling. Hij heeft het moeilijk en vraagt of hij binnen mag komen. Hier heb je duidelijk geen zin in. Je zegt dat hij weg moet gaan. Hij is niet welkom. Je sluit de deur en eenmaal binnengekomen probeer je te vergeten dat hij aan de deur stond. Na verloop van tijd staat dezelfde persoon weer voor de deur. Als de bel gaat, hoop je dat het de positieve persoon is. Het is, tot jouw grote teleurstelling, de moeilijke persoon. Enigzins geirriteerd zeg je dat de persoon niet binnen mag komen en zeker niet welkom is. Hoe graag je ook wilt dat de vervelende persoon niet meer aanbelt, met enige regelmaat staat deze persoon voor jouw deur. Jouw relatie met deze persoon, alhoewel je hem nooit de kans hebt gegeven om zich aan jou voor te stellen en hem eigenlijk niet echt hebt leren kennen, wordt steeds vijandiger. Soms vrees je dat hij voor de deur staat. Misschien besluit je wel je huis te barricaderen. Je kunt jezelf wel iets voorstellen bij het type relatie dat hier ontstaat en steeds sterker wordt.
Mindfulness: een andere houding tegenover je negatieve gedachten
Bovenstaande metafoor illustreert hoe we een bepaalde relatie tot plezierige en vervelende ervaringen kunnen ontwikkelen. Op langere termijn leren we vaak door onze omgeving dat moeilijke of vervelende situaties niet horen. We laten de moeilijke persoon buiten staan. Hij wordt niet binnen gelaten. Op een vergelijkbare manier laten we moeilijke situaties of ervaringen vaak niet of nauwelijks bij ons zelf binnen. We raken daardoor nauwelijks bekend met de moeilijke ervaring. Hierdoor missen we ook de mogelijke informatie die de ervaring of emotie ons kan verschaffen (bijvoorbeeld: iets waar we bang voor zijn is ook vaak iets wat we waardevol vinden). Samengevat zou je dus kunnen stellen dat we een relatie van strijd en niet-acceptatie ontwikkelen met vervelende ervaringen en emoties, en doorgaans een accepterende relatie tot positieve ervaringen. Beide type ervaringen zijn echter deel van ieder leven.
Mindfulness leert om de deur te openen voor zowel positieve als negatieve personen. De vrolijke, opgewekte gast is welkom, maar ook de gast die het moeilijk heeft. Beide worden geaccepteerd als zijnde deel van het leven. Door bereid te zijn, de moeilijke persoon binnen te laten en een stoel aan te bieden, zodat we ook hem leren kennen, ontwikkelen we op den duur een relatie die gekenmerkt wordt door acceptatie en tolerantie, in plaats van strijd er verzet.
Waarom is dit belangrijk? In de weteschappelijke literatuur blijkt het vermijden van ervaringen (experiental avoidance) een van de belagrijkste kenmerken en voorspellers van psychische problematiek te zijn. Mindfulness is het tegenovergestelde van vermijden. Het is er naar toe gaan en laten zijn. Het betekent de deur opendoen voor alle ervaringen, niet alleen die ervaringen die plezierig zijn of ons plezierig lijken. In de meeste gevallen zul je dan zien dat de gevoelens zo ernstig niet zijn en dat het vermijden van de gevoelens vaak meer problemen met zich meebrengt dan het onder ogen komen van de gevoelens.
Met dank aan Hugo Alberts en mindfulness-extended.com.
Brouteers zijn professionals met een rebels randje en altijd op zoek naar goud. Lees verder als jij meer weten over wie we zijn of hoe we werken. Heb je vragen? Neem dan contact met ons op!
